Medeni hukuk temel esaslar yönüyle 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve bölümlerini içerir. Ancak medeni hukuk, Borçlar Hukukunu da içine alan geniş yelpazeye sahiptir.
Bu hukuk alanı insanların yaşamlarını ve birbirleri ile olan ilişkilerini düzenler. Bu amaçla medeni hukuk, beş ana bölüme ayrılmıştır.
- Aile hukuku
- Kişiler hukuku
- Eşya hukuku
- Miras hukuku
- Borçlar kanunu
Aile hukuku, evlilik öncesi nişanlanma süreci, evlilik, boşanma ve boşanma sonrası genel kuralları belirlemektedir. Evlenme süreci, evlenmenin geçerli sayılabilmesi için gerekli şartlar, boşanma, boşanma sebep ve gerekçeleri, nafakalar, velayet, evlilik sözleşmeleri ve kadın hakları gibi konuları ele alır.
Kişiler hukuku, kişiler hukukunda kurallar gerçek ve tüzel kişiliklere göre düzenlenmiştir. Bireyler gerçek kişi, şirketler veya dernekler ise tüzel kişi olarak belirtilir. Gerçek ve tüzel kişilerin hak ve sorumlulukları kişiler hukukunda belirtilmiştir.
Eşya hukuku, bu hukuk alanında vatandaşların mülkiyet hakları tanımlanmıştır. Sahibi olduğu malların ve eşya olarak nitelenen varlıklar üzerindeki haklarını nasıl kullanacağı ve sorumlulukları belirtilir.
Miras hukuku, bir insanın ölüm veya gaiplik sonrası mirasının kimler arasında ve nasıl paylaşılması gerektiğini düzenler. Miras paylaşımında sırası ile hak sahibi olan zümreler ve anlaşmazlık halinde yapılması gerekenler miras hukukunda belirtilmiştir.
Borçlar hukuku, borcun ortaya çıkışı, devredilmesi, borcun sonra ermesi, ceza koşulları, borçların zaman aşımına uğraması ve borç ilişkilerinin düzenlendiği hukuk alanıdır. Maddi ve manevi tazminat davaları ve genel esaslar bu hukuk alanında belirtilmiştir.
Medeni Hukuk ve Yasal Kaynakları
Medeni hukuk, üç ana kaynağa dayanır.
- Asli kaynaklar
- Yardımcı kaynaklar
- Tali kaynaklar
Asli kaynaklar, medeni hukukun asıl dayanaklarını oluştururken diğer kaynaklar uygulamada destekleyici unsurlar olarak değerlendirilir. Mesela Anayasa asli bir kaynaktır ancak gerektiğinde yaşanılan toplumun örf ve adetlerinin veya bilimsel görüşlerinde dikkate alınması gerekebilir. Burada örf ve adetler tali, bilimsel görüşler ise yardımcı kaynak olarak kullanılabilmektedir.
Asli kaynaklar
- Anayasa
- Kanunlar
- Uluslar arası anlaşmalar
- Kararnameler
- Yönetmelikler
Yardımcı kaynaklar
- Bilimsel görüşler
- Daha önce verilmiş yargı kararları yani içtihatlar
Tali kaynaklar
- Örf, adet, gelenek ve göreneklere dayalı hukuk
- Hakimin boşluğu dolduran kararları
Medeni Hukuk ve Uygulamalar
Medeni hukukta uygulamaların bir kısmını şu şekilde sıralayabiliriz,
- Anlaşmalı veya çekişmeli boşanmalar,
- Boşanma davasında maddi ve manevi tazminat talepleri,
- Boşanma ile birlikte nafaka ve velayet davaları,
- Boşanma ve mal paylaşımları,
- Soybağı kurulmasına ilişkin davalar.