Tüketici hukuku, tüketicilerin haklarını korumak amacıyla oluşturulmuş bir hukuk dalıdır. Büyük alışveriş merkezleri ve internet ortamından yapılan alışverişlerin artması ile ortaya çıkan mağduriyetlerin önüne geçilebilmesi amacıyla günün şartlarına uygun olarak hazırlanmış ve düzenlenmiştir.
Tüketici hukuku, 2013 yılında 6502 kanun numarası ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun başlığı ile yürürlüğe girmiştir. Kanunun amacı birinci maddesinde şu şekilde belirtilmiştir,
“Bu Kanunun amacı; kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.”
Tüketici Hukuku Genel Tanımlamalar
Üçüncü madde ile kanun kapsamında şu tanımlamalara yer verilmektedir,
“a) Bakan: Gümrük ve Ticaret Bakanını,
b) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,
c) Genel Müdür: Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürünü,
ç) Genel Müdürlük: Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünü,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan ya da yapılması taahhüt edilen mal sağlama dışındaki her türlü tüketici işleminin konusunu,
e) İthalatçı: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere mal veya hizmetleri ya da bu malların hammaddelerini yahut ara mallarını ticari veya mesleki amaçlarla ithal ederek satım, kira, finansal kiralama veya benzeri bir yolla piyasaya süren gerçek veya tüzel kişiyi,
f) Kalıcı veri saklayıcısı: Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı,
g) Konut finansmanı kuruluşu: Konut finansmanı kapsamında doğrudan tüketiciye kredi kullandıran ya da finansal kiralama yapan bankalar ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından konut finansmanı faaliyetinde bulunması uygun görülen finansal kiralama şirketleri ve finansman şirketlerini,
ğ) Kredi veren: Mevzuatı gereği tüketicilere kredi vermeye yetkili olan gerçek veya tüzel kişiyi,
h) Mal: Alışverişe konu olan; taşınır eşya, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallar ile elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri her türlü gayri maddi malları,
ı) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ya da hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
i) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal sunan ya da mal sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
j) Teknik düzenleme: 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunda yer alan tanımı,
k) Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
l) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlemi,
m) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların üst kuruluşlarını,
n) Üretici: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal ya da bu malların hammaddelerini yahut ara mallarını üretenler ile mal üzerine markasını, unvanını veya herhangi bir ayırt edici işaretini koyarak kendisini üretici olarak gösteren gerçek veya tüzel kişiyi,
ifade eder.”
Tüketici Hukuku ve Yetkili Mahkemeler
Tüketici hukuku ile uyuşmazlık durumunda Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemeleri yetkili olarak gösterilmiştir. Kanunun 66. Maddesi ve alt maddelerinde, tüketici hakem heyetinin nerede ve kimler tarafından oluşturulması gerektiği belirtilmektedir.
Tüketici hakem heyetinin oluşturulamadığı veya eksik üyelikler ortaya çıktığında, eksik olan üyelikler illerde ticaret il müdürü, ilçelerde ise kaymakam tarafından tamamlanır.
Tüketicilerin şikayet veya başvuruları için bulundukları yerlerde tüketici mahkemesi bulunmadığında, tüketici mahkemesinin görevini Asliye Hukuk mahkemeleri görmektedir.
Günümüzde alışveriş imkânının artması ve çeşitlenmesi ile birlikte mağduriyet oranlarında da ciddi artışlar yaşanmaktadır. Her şeyden önce tüketici bilincinin artması ve tüketicilerin sahip oldukları hakları bilmeleri büyük önem arz etmektedir. Ancak, hukuk diline hakim olmayan kişilerin mağduriyetlerinin çözüme kavuşturulabilmesi amacıyla alanında uzman bir avukat aracılığı ile hak arayışına girilmesi önemlidir.
Tüketici mağduriyetlerinin giderilmesi amacıyla Adana ARTE Hukuk & Danışmanlık bürosu uzman avukatlarından her zaman yardım alabilir ve sahip olduğunuz hakları korumak amacıyla hukuki süreçleri başlatabilirsiniz.
Tüketici Hukuku ve Kapsamı
- Defolu ve ayıplı mallar,
- Ürünleri garanti belgeleri ve kapsamları,
- Etkilendirmeler,
- Pazarlama ve Kapıdan pazarlamalar,
- Taksitli satışlar,
- Maddi ve manevi zararların tazmini,
- Satın alınan ürünün bozuk olması,
- Garanti belgesi ile ilgili yaşanan sorunlar,
- Abonelik sözleşmeleri,
- Mesafeli satışlarda yaşanan sorunlar,
- Haksız olarak alınan banka dosya masrafları,
- Su, elektrik ve diğer faturalara itirazlar,
- Sözleşmeye uygun teslim edilmeyen daireler,
ve tüketiciyi ilgilendiren bir çok sorun bu hukuk alanı içerisinde değerlendirilmektedir. Alınan hizmetin beğenilmemesi veya satın alınan malın ayıplı ve kusurlu olması durumunda mutlaka yasaların verdiği haklar kullanılmalı, gerekirse tüketici hakem heyeti ve sonrasında mahkemeler yolu ile hak arayışına gidilmelidir.