Paket Tur Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması

Paket Tur Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması

Turizm sektörü teknolojinin ve ulaşımın gelişmesiyle beraber hem ülkemiz için hem de yurtdışı ülkeleri için önemli gelir alanlarından biri olmuştur. Özellikle internetin gelişmesiyle beraber turizm sektöründeki reklamlar yaygınlaşarak insanların dikkatini çekmektedir. Bu durumun bir sonucu olarak da seyahat organizasyon şirketleri yurtiçi ve yurtdışında birçok imkana ve özelliğe sahip cezbedici imkanlar sunarak hizmet vermekte, kişiler ise genellikle daha ekonomik ve birçok hizmetin bulunduğu bu turları tercih etmektedirler. Uygulamada bu hizmetler paket tur, paket tatil, paket seyahat, tur sözleşmesi, gezi sözleşmesi ve benzeri isimlerle sunulmaktadır.

Seyahat acenteleri reklamlarında veya hazırladıkları broşürlerde düzenledikleri turlarını övmekte, birçok imkânın sunulduğu belirtmekte ancak seyahat başladığında tüketiciler ile seyahat acenteleri arasında paket tur sözleşmesinden kaynaklanan birtakım uyuşmazlıklar yaşanabilmektedir. Bu uyuşmazlıklar sözleşmenin kurulmasından öncesinde, sözleşmenin devamında veya sonunda ortaya çıkabilir. İşte bu ve benzeri sebeplerden dolayı kanun koyucu zayıf ve korunmaya muhtaç durumda olan tüketiciyi göz önüne alarak konu hakkında özel nitelikte koruyucu düzenlemeler yapmıştır. Paket tur sözleşmeleri hakkında mevzuatımızdaki son düzenlemeler ise 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 51 inci maddesi ve buna bağlı olarak çıkarılan Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliğinde yapılmıştır. Yapılan düzenlemelerin temel amacı ise tüketicilerin yaşadığı sorunları gidermek ve mağduriyetleri azaltmaktır. Bu çalışmanın amacı paket tur sözleşmelerine ilişkin çıkarılan mevzuat hükümlerinin incelenerek tüketicinin hangi konularda koruma altına alındığı tespit etmek ve koruma hükümlerini değerlendirmektir.

Bu çalışmanın kapsamı iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde paket tur sözleşmelerinin genel değerlendirmesi yapılacak, akabinde ikinci bölümde güncel mevzuat ve yargı kararı da göz önüne alınarak paket tur sözleşmelerinde tüketicinin nasıl korunduğu ve korumaya ilişkin hükümler değerlendirilecektir.

PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ

Paket Tur Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Niteliği

Paket tur sözleşmeleri, paket tur düzenleyicileri veya aracıları tarafından ulaştırma, konaklama ve bu hizmetlere bağlı olmayan başka turizm hizmetlerinden en az ikisinin birlikte bulunduğu, her şeyin fiyata dahil olarak satıldığı veya satımının vaat edildiği, hizmetin en az yirmi dört (24) saatten uzun sürdüğü veya gece konaklamasını içerdiği sözleşmeler olarak tanımlanmıştır (6502 sayılı TKHK m.51/1).

Paket tur sözleşmesi öncelikle bir tüketici sözleşmesidir. Tüketici, paket tur düzenleyicisi ve aracılarına göre daha zayıf durumda olduğundan sözleşmede haksız şart bulunuyorsa 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun m.5 hükmü uygulanarak tüketici koruma altına alınacaktır[1].

Paket tur sözleşmeleri iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir. Paket tur sözleşmeleri süre unsurunun gerçekleşmesi koşuluyla çeşitli hizmetlerin bir araya getirilerek her şeyin dâhil olduğu fiyat ile sunulmasından ibarettir[2].Paket tur sözleşmesi karma niteliğe sahip bir sözleşmedir. Ulaştırma hizmeti taşıma sözleşmesine, konaklama hizmeti kira sözleşmesine ve tur bedeli satış sözleşmesine ilişkin unsurları içinde barındırmaktadır[3].

Paket Tur Sözleşmesinin Unsurları

Paket tur sözleşmesinin unsurları tanımdan da anlaşılacağı üzere sözleşmenin paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulması, en az iki turizm hizmetinin bulunması, bedel ve süre unsurlarıdır. Bu unsulardan bir tanesinin eksik olması halinde paket tur sözleşmesinden bahsedilmesi mümkün olmayacaktır.

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi 25 Kasım 2015 tarih ve 2015/2302 (AB) Sayılı 2006/2004 (AT) Sayılı Tüzük ve Avrupa Parlamentosu ve Konseyi 2011/83/AB Sayılı Yönergesi’nde değişiklik yapan ve 90/314/AET Sayılı Konsey Yönergesi’ni yürürlükten kaldıran Paket Turlara ve Bağlı Seyahat Sözleşmelerine İlişkin Yönergesi (2015 tarihli AB Yönergesi)’nin m.3 (2) I (iii) hükmünde, taraflar arasındaki paket tur sözleşmelerinin unsurları bulunmasa dahi sözleşmenin “paket tur” veya benzer bir isim altında düzenlenmesi halinde paket tur sözleşmelerine ilişkin korumadan yararlanacağı belirtilerek tüketicilerin güveni korunmuştur[4]. Ülkemiz mevzuatına göre ise kanundaki unsurları taşımamasına rağmen uygulamada “paket tur” olarak pazarlanan seyahatler paket tur sözleşmesine ilişkin korumalardan yararlanamayacaktır. Önemli olan husus Kanundaki unsurların mevcut olup olmadığıdır[5]. Görüleceği üzere 2015 tarihli AB Yönergesi, Türk Hukukundan farklı olarak paket turlara ilişkin koruma alanını daha da genişletmiştir. Paket tur sözleşmesinin unsuları şunlardır;

Sözleşmenin Paket Tur Düzenleyicisi veya Aracısı Tarafından Sunulması

 6502 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde açıkça belirtildiği üzere paket tur sözleşmesinin paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından hizmetten yararlanacak olan kişiye sunulması gerekir. Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği (Yönetmelik) m.4/1-e’de paket tur düzenleyicisi, paket turları düzenleyen ve bu turları kendisi veya aracısı vasıtasıyla satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi; Yönetmeliğin m.4/1-d’de paket tur aracısı, paket tur düzenleyicisi tarafından hazırlanan paket turları satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir.

Paket tur düzenlenmesi ve bunlara aracılık edilmesi 1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu’na göre yürütüldüğünden tarafların hukuki statüsünün belirlenmesinde 1618 sayılı Kanun göz önüne alınmalıdır[6].

En Az İki Turizm Hizmetinin Bulunması ve Edimlerin Bütünlüğü

Paket tur sözleşmesi ulaşım, konaklama ve bunlarında dışındaki diğer turizm hizmetlerinden en az iki hizmeti barındırması gerekir. Kanun koyucu paket tur sözleşmeleri tanımlarken ulaştırma ve konaklama hizmeti dışındaki diğer turizm hizmetlerinin neler olduğu belirtilmeyerek muğlak bir ifade kullanılmıştır. Nitekim Yönetmeliğin tanımlar başlığı altındaki m.4/1-b hükmünde başka turizm hizmetleri belirtilmiştir. Hükme göre başka turizm hizmetleri araç kiralama, kültürel, tarihi veya turistik yerleri gezdirme, gösteri, konser veya spor faaliyetleri düzenleme veya izlettirme ve rehberlik hizmeti olarak belirtilmiştir. Belirtilen hizmetler örnekleme yoluyla sayılmıştır[7]. Bu hizmetler birbiri ile farklı şekillerde kombine edilerek tüketicilere sunulabilecektir.

Paket tur sözleşmesine ilişkin tanımdan da anlaşılacağı üzere, sadece taşıma veya sadece konaklama hizmetinin bulunması halinde paket tur sözleşmesinden bahsedilemez. Bu iki hizmetin birlikte veya bu hizmetlerden birisi ile başka turizm hizmetlerinin sunulması halinde paket tur sözleşmesinden bahsedilebilecektir[8].

Paket tur düzenleyicisi veya aracısı aynı anda birden fazla asli edim yükümlülüğü altında olmalıdır. Fakat bir asli edim ile birlikte bir yan edim mevcutsa paket tur sözleşmesinden bahsedilemez. Örneğin, uçak hizmetinin sunulması sırasında yemek ve içecek servisi yapılması yan edim niteliğindedir[9]. Dolayısıyla burada paket tur sözleşmesinden de bahsedilemeyecektir.

Bedel

Paket tur sözleşmesinden bahsedilebilmesi için diğer zorunlu unsur ise turun her şey dahil fiyatla satılmasıdır. Burada amaçlanan tüketicinin tek ücret ödemesidir. Başka bir ifade ile tüketici götürü ücret ödeyecektir. Buna bağlı olarak tüketici, paket tur düzenleyicisi tarafından sonradan ortaya çıkarılabilecek yeni ücretlere/ masraflara karşı korunmuş olacaktır.

Paket tur sözleşmesinin ücretsiz sunulması halinde ise paket tur sözleşmesinden bahsedilemeyecektir[10].

Süre

Paket tur sözleşmesinde süresi unsuru iki farklı şekilde düzenlenmiştir. Hükme göre paket tur sözleşmesinin oluşabilmesi için sözleşmenin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsaması ya da gecelik konaklamayı içermesi gerekir. Bu kapsamda yirmi dört saatten kısa süreli, günübirlik turlar, paket tur sözleşmesi kapsamında değerlendirilemeyecektir.

Sözleşmede gecelik konaklama mevcutsa süresi yirmi dört saati geçmese bile paket tur sözleşmesi geçerlidir. Aynı şekilde paket tur sözleşmesinin süresi yirmi dört saati geçiyorsa gecelik konaklama içermese bile sözleşme geçerlidir[11].

Paket Tur Sözleşmesinin Tarafları

Paket tur sözleşmesi, tüketici ile paket tur düzenleyicisi veya aracısı arasında gerçekleştirilmelidir. Sözleşmenin paket tur sözleşmesi olarak nitelendirilebilmesi için bu sözleşmenin paket tur düzenleyicisi veya aracısı ile akdedilmiş olması gerekir. Paket tur düzenlenmesi ve bunlara aracılık edilmesi 1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu’na göre yürütüldüğünden tarafların hukuki statüsünün belirlenmesinde 1618 sayılı Kanun göz önüne alınmalıdır[12].

Tüketici sözleşmesinin tarafları kural olarak satıcı/ sağlayıcı ile tüketici olmasına rağmen kanun koyucu paket tur sözleşmelerine özgü satıcı/ sağlayıcı ve tüketici kavramları yerine farklı kavramlar tercih etmiştir. Satıcı/ sağlayıcı kavramı yerine paket tur düzenleyicisi veya aracısı, tüketici kavramı yerine ise katılımcı ifadesini kullanmıştır. Hemen belirtmek gerekir ki kanun koyucunun paket tur sözleşmesine özgü olarak farklı kavramları tercih etmesi tüketici sözleşmesi olduğu sonucunu değiştirmeyecektir.

6502 sayılı Kanun’da tüketici, ticari ve mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi ifade ederken, paket tur sözleşmesinde bu kavramının kapsamı daha da genişletilmiş, ticari ve mesleki faaliyetler çerçevesinde hareket eden kişiler de tüketici olarak kabul edilmiştir (TKHK m.51/9). Ticari amaçla geziye çıkılması, şirket ortağının şirketle ilgili olarak tur toplantısına katılması vb. durumların varlığı halinde bu kişiler paket tur sözleşmesinin diğer koşulları da mevcutsa kanundaki korumalardan faydalanacaklardır[13]. Yine bu niteliğe haiz kişiler paket turla ilgili uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetlerine veya tüketici mahkemelerine başvuru yapabilecektir[14].

PAKET TUR SÖZLEŞMELERİNDE TÜKETİCİNİN KORUNMASI

Sözleşmenin Kurulmasından Önce ve Kurulması Sırasında Tüketicinin Korunması

Şekil Unsuru

6502 sayılı TKHK 51/5 inci maddesine göre, paket tur düzenleyicileri veya aracıları yazılı veya mesafeli olarak kurulan paket tur sözleşmelerinin bir nüshasını kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye vermek zorundadır.

Paket tur sözleşmesinin yazılı şekil şartına tabi olup olmadığı tartışmalıdır. Bir görüşe göre paket tur sözleşmesinin yazılı olarak düzenlenmesi zorunlu değildir. Fakat sözleşmenin yazılı olarak düzenlenmesi ispatı kolaylaştırmak, özellikle tüketiciyi korumak için önemlidir. Çünkü tüketici yazılı sözleşmeyi okuyarak aleyhine olan durumları tespit edebilecek ve istemediği takdirde sözleşmeyi imzalamama imkanına sahip olacaktır. Burada şunu da belirtmek gerekir ki, Kanun şekil kurallarına uyma zorunluluğunu sadece paket tur düzenleyicisine veya aracısına yüklemiştir. Dolayısı ile sorumluluk da bu yükümlülüklerini yerine getirmeyen paket tur düzenleyicisi veya aracısında olacaktır[15].

Diğer bir görüşe ise paket tur sözleşmesindeki yazılı şekil şartı geçerlilik şartıdır. Fakat şekil şartı tüketiciyi koruma amaçlı getirildiğinden şekle aykırılık sözleşmenin mutlak geçersizliğini doğurmayacaktır. Bu durumda nispi geçersizlik mevcut olacaktır. Dolayısıyla sözleşmenin geçersizliği sadece tüketici tarafından ileri sürülebilecektir[16].

Kanaatimizce de kanun metni ve yönetmelik hükümleri bir bütün olarak göz önüne alındığında paket tur sözleşmesinin yazılı şekil şartına bağlı olduğunu söylemek mümkündür. Nitekim buradaki yegâne amaç tüketici korumak olduğundan, paket tur sözleşmesini yazılı veya kalıcı veri saklayıcı ile düzenleme yükümlülüğü sadece paket tur düzenleyicisi veya aracısına yüklenmiştir. Yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde yani sözleşmenin yazılı olarak düzenlenmemesi halinde paket tur sözleşmesini geçersiz saymak tüketiciyi cezalandırmaktan başka bir şey olmayacaktır. Yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sözleşme geçerli kabul edilerek sözleşmedeki boşluklar Kanunun ve Yönetmeliğin tüketici lehine olan ilgili hükümleri dikkate alınarak doldurulmalıdır.

Yönetmeliğin 8 inci maddesinde paket tur sözleşmeleri ile yapılan bilgilendirmelerin en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlemesi ve bunların bir örneğinin kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile verilmesinin zorunlu olduğu düzenleme altına alınmıştır. Buradaki amacın da tüketici korunması olduğu aşikardır.

Turun Ayrıntılarının Belirlenmesi ve Ayrı Ayrı Faturalandırma

6502 sayılı Kanunun 51/2 inci maddesinde, paket tura ilişkin ayrıntıların paket tur düzenleyicisi, aracısı veya tüketici tarafından belirlenmesi veya aynı paket tur içindeki hizmetlerin ayrı ayrı faturalandırması halinde de paket tur sözleşmesine ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Bu düzenlemeye göre paket turun ayrıntılarının paket tur düzenleyicisi, aracısı tarafından veya bizzat tüketici tarafından belirlenmesinin bir önemi bulunmamakta olup sözleşme paket tur sözleşmesi olarak değerlendirilecektir[17].

Paket tur sözleşmesinde her şey dahil ücret koşulunu aramak tüketicinin korunması ile bağdaşmamaktadır. Nitekim kanun koyucu 6502 sayılı Kanunun 51/2 hükmünde, hizmetlerin ayrı ayrı faturalandırılması halinde de paket tur sözleşmesine ilişkin hükümlerin uygulanacağını açıkça düzenlemiştir[18].

Paket Tur Düzenleyicisinin Türkiye’de Temsilcisinin Bulunmaması

Türkiye’de herhangi bir faaliyet göstermeyen paket tur düzenleyicisi, aracı veya temsilci vasıtasıyla Türkiye’deki tüketicilerle paket tur sözleşmesi akdedebilir. Paket tur düzenleyenin Türkiye’de temsilcisi bulunmuyorsa paket tur aracısı paket tur düzenleyicisi gibi sorumlu olacaktır[19]. TKHK m.51/3 hükmü ile düzenleme altına alınan bu durumda yurtdışında hizmet veren ancak Türkiye’de herhangi bir temsilcisi bulunmayan paket tur düzenleyicilerine karşı tüketicilerin korunmasını sağlamaktır. Hükme göre tüketicilerin, paket tur sözleşmesi kapsamında herhangi bir uyuşmazlık yaşaması halinde ortaya çıkabilecek mağduriyetleri önlemek adına paket tur aracısının sorumluluğu kabul edilmiştir.

Broşür Verme Yükümlülüğü

6502 sayılı Kanunun 51/4üncü maddesinde paket tur sözleşmesinin kurulmasından önce tüketiciye ön bilgilendirme amaçlı broşür verme zorunluluğu düzenlenmiştir. Kanun koyucunun buradaki niyeti, sözleşme kurulmadan önce tüketicinin sözleşmeyi bilinçli bir şekilde yapması olduğundan paket tur sözleşmesi yapılmadan önce tüketicinin Kanuna ve Yönetmelikte öngörülen şekilde bilgilendirilmesi gerekir[20]. Yönetmeliğin 5/2 inci maddesinde broşür veya ekinde; paket turun vergiler dahil toplam fiyatı, ön ödeme tutarı ve kalan bedelin ödeneceği tarih bilgilerinin yanı sıra, paket turu oluşturan hizmetler kapsamında bulunması halinde bazı bilgilerin[21] yer alması zorunludur.

Yönetmeliğin 5/3 üncü maddesinde tüketiciye verilen broşürde yer alan bilgilerin paket tur düzenleyicisi veya aracısı için bağlayıcı olduğu belirtilmiştir. Broşürde gösterilen tüm hizmetler paket tur düzenleyicisi veya aracısını bağlayıcı niteliktedir. Broşürde sonradan yapılan değişikliklerin geçerli olabilmesi için bu durumun broşürde açıkça belirtilmesi ve tüketiciye bildirilmesi gerekir. Sözleşme kurulduktan sonra yapılacak değişiklikler ise tarafların açık mutabakatı ile değiştirilebilir ve dolayısıyla tüketici de bu değişikliği kabul etmek zorunda değildir[22].

Broşürdeki bilgilerin bağlayıcılığı kabul edilse de bu bağlayıcılığın ne zaman sonra ereceğine ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Broşürdeki bilgilerin bağlayıcılığı makul süre geçtikten sonra sona ermelidir. Makul süreden kasıt ise ortalama bir haftalık sürenin geçmesidir[23].

Sözleşmenin Kurulmasından Sonra Tüketicinin Korunması

Yolculuk Öncesi Bilgilendirme Yükümlülüğü

Paket tur düzenleyicisi veya aracısı, hizmetler kapsamında bulunması halinde yurt içi turlarda turun başlamasından en az yirmi dört saat önce, yurt dışı turlarda ise turun başlamasından kırk sekiz saat önce tüketiciyi belirli konularda[24] bilgilendirmek zorundadır (Yönetmelik m.7/1).

Tur başlamadan önce yapılacak olan bilgilendirmenin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yapılması gerekir. Bilgilendirmenin şekle uygun olarak yapıldığının ispatı paket tur düzenleyicisi veya aracısındadır[25].

Tüketiciye verilen broşürün veya sözleşmenin yukarıda belirtilen bilgileri içermesi ve bu bilgilerin değiştirilmemiş olması halinde tüketicinin yolculuk öncesinde bilgilendirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır(Yönetmelik m.7/2).

Sözleşmede Değişiklik Yapılması

Bilindiği üzere taraflar her zaman anlaşma yoluyla sözleşme üzerinde değişiklik yapabilirler. Paket tur sözleşmesinde anlaşma yoluyla değişiklik dışında değişiklik yapılması sıkı şartlara tabi tutulmuş, bu yol ile tüketiciler koruma altına almıştır.

Paket tur sözleşmesindeki değişiklikler fiyat değişikliği ve diğer esaslı değişiklikler olarak ikiye ayrılabilir.

Fiyat Değişikliği

Paket tur sözleşmesine ilişkin düzenlemeler ile tüketici, fiyat değişikliklerine karşı korunmuştur. Genellikle paket tur sözleşmeleri fiyat avantajı sebebiyle ifa zamanından önce yapılmaktadır. Sözleşme kurulduktan sonra ise maliyetlerde birtakım değişiklikler meydana gelebilmektedir. Paket tur düzenleyicileri ise kâr miktarını düşürmemek için bu maliyet artışlarını tüketiciye yansıtmak istemektedirler[26]. İşte bu gibi nedenlerle 6502 sayılı TKHK ve Yönetmelikte ilgili düzenlemeler yapılarak tüketiciler koruma altına alınmıştır.

Kural olarak paket tur sözleşmesindeki ücret arttırılamaz. Sadece istisnai durumlarda fiyat değişikliği gündeme gelebilir. Paket tur sözleşmesinde fiyat değişikliğinin hangi hallerde ve nasıl yapılması gerektiği Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde düzenleme altına alınmıştır. Hükme göre sözleşmede yer alan fiyatın değiştirilebilmesi için fiyat değiştirme hakkının saklı tutulduğunun sözleşmede açıkça yer alması, hareket tarihinden en az yirmi gün öncesinde fiyat değişikliğinin gerekçesinin ve nasıl hesaplanacağının yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye bildirilmesi ve son olarak fiyat değişikliğinin sözleşme bedelinin %5’ini geçemeyecek şekilde belirlenmesi gerekir. Fiyat değişikliği gerekçeleri ise Yönetmeliğin aynı maddesinde; yurtdışına yönelik paket turlarda esas alınan döviz kurundaki olağanüstü değişiklik, yakıt giderlerindeki olağanüstü değişiklik ve liman, havaalanı gibi yerlerden alınan vergi, resim, harç gibi yasal yükümlülüklerde meydana gelen değişiklik olarak belirtilmiştir.

Örneğin paket turun gerçekleşeceği gün, havaalanında fiyat değişikliğinin olduğu belirtilerek tüketiciden ek bedel talep edilebilmesi mümkün değildir. Fiyat artışının seyahat tarihinden en az yirmi gün önce bildirilmesi gerekir. Bildirimin yapıldığına dair ispat yükü paket tur düzenleyicisine aittir[27].

Sözleşme bedelinin döviz cinsinden belirlendiği paket tur sözleşmesinde değişiklik yapılacaksa paket tur sözleşmesinin yurt dışına yönelik olması gerekir. Yurt içi turlarda sözleşme bedeli döviz cinsinden belirlendi ise diğer koşulların mevcut olması halinde dahi fiyat değişikliği yapılması mümkün değildir[28].

Kanun koyucu paket tur sözleşmesindeki fiyat değişikliğine oransal sınırlama getirilmiştir. Fiyat artışı sözleşme bedelinin yüzde beşini geçemeyecek şekilde yapılabilir. Sözleşmedeki bedel değişikliği yüzde beşi geçerse Yönetmeliğin 10/1 inci maddesi gereği esaslı değişiklik olarak nitelendirilecektir[29].

Görüldüğü üzere paket tur düzenleyicisinin fiyat değişikliği yapması oldukça sıkı şekil şartlarına tabi tutulmuştur. Bu koşullar gerçekleşmeden yapılan fiyat değişiklikleri Yönetmeliğin 10 uncu maddesi kapsamında esaslı değişiklik olarak nitelendirilecek ve tüketiciye aşağıda belirtilen seçimlik haklar tanınacaktır.

Diğer Esaslı Değişiklikler

Paket tur sözleşmesindeki esaslı değişiklikler 6502 sayılı TKHK 51/6 ıncı ve Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde düzenleme altına alınmıştır. Düzenlemeye göre, paket tur başlamadan önce tüketiciden kaynaklanmayan diğer önemli değişiklikler ile Yönetmeliğin 9 uncu maddesindeki haller dışındaki fiyat değişiklikleri esaslı değişiklik olarak nitelendirilecektir. Paket tur düzenleyicisi veya aracısı sözleşmenin esaslı değişikliğini ve fiyat üzerindeki etkisini derhal tüketiciye bildirmek zorundadır. Tüketici bu değişikliği kabul ederse herhangi bir sorun yaşanmayacaktır. Fakat tüketici değişikliği kabul etmez ise bunu derhal yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek koşuluyla üç seçimlik hakka sahip olur. Bu seçimlik haklar; paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulan eşit veya daha yüksek bedeldeki alternatif tura ek bedel ödemeksizin katılma, daha düşük bedelli tura fiyat farkı kendisine iade edilmek koşuluyla katılma veya herhangi bir bedel ödemeksizin sözleşmeden dönme hakkıdır. Dönme halinde tüketici herhangi bir tazminat ödemekle yükümlü olmaz. Paket tur düzenleyicisi veya aracısı dönme bildirimi kendisine ulaştığı tarihten itibaren tüketicinin ödediği tüm bedeli herhangi bir kesinti yapmadan en geç on dört gün içerisinde tüketiciye iade etmek zorundadır[30].

Örneğin, paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından paket tur tarihinin değiştirilmesi hali esaslı değişiklik olarak değerlendirilir. Yine tura uçakla gidileceği belirtilmesine rağmen değişiklik yapılarak gemi ile gidileceği kararlaştırılmışsa, gemi korkusu olan tüketici açısından sözleşmeden dönme hakkı kullanılabilir[31].

Paket tur sözleşmesinde yapılacak değişiklik esaslı nitelikte değilse tüketicinin seçimlik haklarını kullanması mümkün değildir. Örneğin otobüs kalkış saatinin yarım saat ertelenmesi veya yemek saatinin 15 dakika öne alınması gibi durumlarda yapılan değişiklikler sebebiyle tüketicinin sözleşmeden haklı nedenle dönme imkânı bulunmamaktadır[32].

Tüketici yapılan değişikliği kabul etmediğini derhal paket tur düzenleyicisine veya aracısına yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek durumundadır. Buradaki derhal kelimesini makul süre olarak anlamak gerekmektedir. Makul süre ise her somut olaya göre takdir edilecektir. Eğer ki tüketici makul süre içerisinde gereken bildirimi gerçekleştirmezse paket tur düzenleyicisi veya aracısının temerrüdü gerçekleşmemiş olacağından tüketici seçimlik haklarını kullanılamayacaktır.

Paket tur düzenleyicisi veya aracısı, paket turun başlamasından önce ve tüketiciden kaynaklanmayan nedenlerden dolayı turu iptal etmek durumunda kalırsa tüketici yukarıda belirtilen seçimlik hakları kullanabilir (Yönetmelik m.11).

Edimin Eksik İfa Edilmesi

Paket tur sözleşmesinde, paket tur düzenleyicisinin veya aracısının edimini eksik ifa etmesi ve buna ilişkin hükümler 6502 sayılı TKHK 51/7 inci[33] ve Yönetmeliğin 12 inci[34] maddesinde düzenleme altına alınmıştır.

Yönetmeliğin 12 inci maddesinde hizmetin gereği gibi yerine getirilmemesi ile paket tur sağlayıcısının önemli bir yükümlülüğünü yerine getirmemesi ve sonuçları daha detaylı düzenlenmiştir. Hükme göre paket tur sözleşmesindeki hizmetlerin gereği gibi yerine getirilmemesi halinde bedelden indirim talep edilebilir. Ancak bu eksikliklerin talep edilebilmesi için bağımsız hizmet sağlayıcısına[35], paket tur düzenleyicisine veya aracısında derhal bildirilmesi gerekir[36].Bildirime rağmen eksiklikler giderilmediği takdirde tüketici bedelden indirim talep edebilecektir.

Kanunda tüketicinin her türlü eksiklik için indirim talep etme hakkı olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda eksikliklerin önemli, önemsiz, büyük veya küçük olmasının bir önemi bulunmamaktadır[37]. Örneğin otelin kaloriferinin çalışmaması, Kenya’ya yapılan gezide klimaların arızalı olması, odanın tavanın akması, tuvaletin bozuk olması hallerinde bu durumların derhal ilgililere bildirilmesi gerekir. Akabinde ilgililer tarafından eksikliğin giderilmesi gerekmektedir[38].

Yönetmeliğin 12/2 inci maddesine göre, paket tur düzenleyicisi veya aracısı tur başladıktan sonra önemli bir yükümlülüğünü yerine getirmezse tüketiciye alternatif hizmetler sunacaktır. Burada kanun koyucu sözleşmenin olabildiğince ayakta tutulmasını istemiştir. Paket tur düzenleyicisi tarafından sunulan alternatif hizmet daha düşük değerde ise aradaki fark tüketiciye iade edilecek, eşdeğer veya daha yüksek hizmet sunuldu ise aradaki hizmet bedeli farkı tüketiciden istenemeyecektir[39]. Örneğin, paket tur sözleşmesi kapsamında beş yıldızlı bir otel ile anlaşma yapılmış sonradan üç yıldızlı otelde konaklanacağı teklif edilmiş ve tüketici de kabul etmiş ise paket tur düzenleyicisi veya aracısı hizmetler arasındaki fiyat farkını tüketiciye ödemek zorundadır[40].

Tüketici, paket tur düzenleyicisi tarafından sunulan alternatif düzenlemeyi kabul etmek zorunda değildir. Bu durumda sözleşmeden dönme hakkını kullanabilir[41]. Dönme hakkının kullanılabilmesi için önemli bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi veya getirilemeyeceğinin tespit edilmesi gerekir. Örneğin paket tur sözleşmesi kapsamında bulunan bir ülkenin gezi listesinden çıkarılması hali bu niteliktedir[42].

Sözleşmeden dönülmesi halinde paket tur düzenleyicisi veya aracısının ücret talep etme hakkı sona erer. Yapılan ödemelerin tüketiciye en geç on dört gün içerisinde iade edilmesi gerekir. Buna karşılık paket tur düzenleyicisi veya aracısı da o zamana kadar yerine getirdiği edimler için uygun bir bedel talep edebilir. Paket tur düzenleyicisi veya aracısı herhangi bir edim yerine getirmediyse tüketiciden bedel talep edemeyecektir.

Tüketici dönme hakkını kullandığı takdirde, paket tur düzenleyicisi veya aracısı tüketiciyi tura başlanılan yere veya tarafların anlaştıkları herhangi bir yere ücretsiz nakletmekle yükümlüdür. Tüketicinin naklini gerçekleştirirken zorunlu konaklama yapılması halinde yapılan giderleri de paket tur düzenleyicisi veya aracısı karşılamakla yükümlü olacaktır.

Tazminat Hakkı

6502 sayılı Kanunun 51/8 inci maddesine göre “14/09/1972 tarihli ve 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununun zorunlu sigorta ile ilgili hükümleri saklı olmak üzere, paket tur düzenleyicisi sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle tüketicinin uğradığı her türlü zarardan sorumludur. Tüketici boşa harcanan tatil zamanı için de uygun bir tazminat talep edebilir. ”şeklinde düzenleme yapılarak tüketicinin uğradığı diğer zararların giderilmesi amaçlanmıştır.

Paket tur sözleşmesinin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi halinde tüketiciye tanınan sözleşmeden dönme, bedel indirimi veya farklı turlara katılma hakları tüketicinin doğmuş olan zararlarını her zaman karşılamayacaktır. Zira tüketicinin farklı zararları da olabilir[43]. Örneğin, oteldeki merdivenin yıkılması sonucu tüketici zarar görmüş olabilir. Buna bağlı olarak hastane ve tedavi giderleri ve uygun bir manevi tazminat ödenmesi ortaya çıkabilir. Yine taşıma sırasında gerekli dikkat ve özenin gösterilmemesi sonucu tüketicinin çantası çalınmış veya unutulmuşsa tüketicinin zararının karşılanması gerekir[44].

Tazmini talep edilecek zararın sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesinden kaynaklanması gerekir. Paket tur sözleşmesi hiç veya gereği gibi ifa edilmemesine rağmen zarar bu durumdan doğmamışsa tazminat sorumluluğu söz konusu olmaz. Diğer bir deyişle sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi ile tüketicinin uğradı zarar arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır. Nedensellik bağını ortadan kaldıran zarar görenin kusuru, üçüncü kişinin beklenmeyen ve önlenemez davranışı veya mücbir sebep hallerinde paket tur düzenleyicisinin sorumluluğu bulunmamaktadır[45].

6502 sayılı Kanun m. 51/8 ve Yönetmelik m.13 hükümlerine göre tazminat talep edebilecektir. Bu durumda istenecek tazminat miktarı en az paket tur bedeli kadar olacaktır[46].

Sözleşmenin Devri

 Tüketicinin korunduğu bir diğer durum ise paket tur sözleşmesinin devrinde karşımıza çıkmaktadır. Yönetmeliğin 15 inci maddesine göre “(1) Katılımcı, paket tura devam etmesinin mümkün olmaması durumunda, turun başlamasından en az yedi gün önce paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirimde bulunarak sözleşmeyi, paket tur açısından geçerli tüm koşulları yerine getiren üçüncü kişiye devredebilir. (2) Paket tur sözleşmesini devreden ve devralan, paket tur düzenleyicisi veya aracısına karşı bakiye tutarın ve söz konusu devirden doğan tüm ek masrafların ödenmesinden müteselsilen sorumludur. Ancak bu masrafların makul olması ve her halükarda paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından katlanılan gerçek maliyeti aşmaması gerekir.”

6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 205/f.1 hükmünde, sözleşmenin devredilebilmesi için devreden ve devralan ile diğer tarafın anlaşması gerekir.  Yönetmeliğin 15 inci maddesinde ise tüketici paket tur sözleşmesini devredebilmesi için diğer tarafın yani paket tur düzenleyicisi veya aracısının izin veya onayına ihtiyaç bulunmamaktadır[47].

Tüketici sözleşmenin devri bildirimini turun başlamasından en az yedi gün önce paket tur düzenleyicisine veya aracısına bildirerek gereken koşulları sağlayan üçüncü kişiye sözleşmeyi devredebilir. Meğerki sözleşmeyi devralan gereken koşulları sağlamıyor olsun. Örneğin, İngiltere yolculuğunu içeren bir paket tur sözleşmesinin İngiltere vizesi olmayan bir kişi devredilmesi mümkün değildir[48].

Paket tur sözleşmesinin devrinden doğan ek masrafların ve bakiye tutarın ödenmesinden devreden ve devralan müteselsilen sorumludur. Burada da tüketicinin korunmasından ziyade paket tur düzenleyicisi veya aracısı koruma altına alınmıştır.

Sözleşmenin Sona Ermesi Halinde Tüketicinin Korunması

Sorumsuzluk Kaydı

Uygulamada paket tur düzenleyici veya aracısı, paket tur sözleşmesine kendi lehine olacak şekilde hükümler koymaktadırlar. Nitekim sözleşmenin güçlü tarafı paket tur düzenleyicisi veya aracısı olduğundan bu durumu kullanmak istemektedirler[49]. İşte bu gibi nedenler göz önünde bulundurularak Yönetmeliğin 18 inci maddesi düzenleme yapılmış ve daha zayıf konumda bulunan tüketici korunmak istenmiştir. Hükme göre, sözleşmede veya herhangi bir belgede tüketicinin haklarından feragat ettiğine dair veya paket tur düzenleyicisi veya aracısının sorumluluklarını azaltan ya da ortadan kaldıran kayıtların geçersiz olacağı belirtilmiştir[50].

Sözleşmenin Feshi

Yönetmeliğin 16 ıncı maddesi kapsamında tüketicinin paket tur sözleşmesini feshetme imkânı bulunmaktadır. Hükme göre tüketici, yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek koşuluyla herhangi bir gerekçe göstermeksizin sözleşmeyi feshedebilecektir. Görüleceği üzere tek şart şekle uygun bildirimin yapılmasıdır. Şekle uygun bildirim yapılmadığı müddetçe tüketici fesih hakkını kullanmamış sayılacaktır.

Sözleşmenin feshi halinde tüketici herhangi bir kesinti yapılıp yapılmayacağı fesih yapıldığı ana göre değerlendirilecektir. Buna göre, eğer sözleşmenin feshi paket turun başlamasından en az otuz gün önce yapıldıysa ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar hariç olmak üzere, ödenen bedel kesinti yapılmaksızın tüketiciye iade edilir. Ancak sözleşmenin feshi paket turun başlamasına otuz günden daha az bir süre kala yapıldıysa, paket tur sözleşmesinde belirtilmesi koşuluyla kesinti yapılabilecektir[51]. Görüleceği üzere sözleşmenin feshi halinde kesinti yapılabilmesi için tüketicinin otuz günden az bir süre kala fesih bildiriminde bulunmuş olması, sözleşmede kesinti yapılacağına dair hüküm bulunması ve bu kesintinin belirli bir tutar veya oranda olması gerekir[52]. Eğer sözleşmede kesintiye dair bir tutar veya oran belirtilmemişse kesinti yapılamayacaktır.

Kesinti tutarı veya oranı belirleme yetkisi paket tur düzenleyicisindedir. Eğer paket tur düzenleyicisi sözleşmesinin feshi halinde yüksek oranda kesinti bedeli belirlerse, bu halde TKHK m.5 hükmündeki haksız şart denetimi devreye girecek ve makul oranın üstündeki kısım geçersiz olacaktır[53].

Tüketicinin gereken tüm özeni göstermesine rağmen öngöremediği ve engelleyemediği bir durum veya mücbir sebep nedeniyle paket turun başlamasına otuz günden daha az bir süre kala fesih bildiriminde bulunması halinde, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar ile üçüncü kişilere ödenip belgelendirilebilen ve iadesi mümkün olmayan bedeller hariç olmak üzere, herhangi bir kesinti yapılmaksızın tüketicinin ödemiş olduğu bedel kendisine iade edilir (Yönetmelik m.16/4). Paket tur düzenleyicisi üçüncü kişilere ödediği ve bunu belgelendirdiği ölçüde kesinti yapabilecektir. Burada ispat yükü paket tur düzenleyicisindedir[54].

Örneğin paket turun başlamasına 15 gün veya 1 gün kala tüketicinin ayağının kırılması, ameliyat olması veya bir yakının ölmesi mücbir sebep olarak değerlendirilecektir[55][56].

Tüm bedel iadelerinin fesih bildiriminin ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içerisinde yapılması gerekmektedir.

 

SONUÇ

Paket tur sözleşmeleri günümüzde git gide daha da artış göstermektedir. Bu kapsamda da tüketicilerin koruma altına alınması gerektiği düşüncesinden hareketler 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliğinde düzenlemeler yapılmıştır.

Yukarıda ayrıntısı ile incelediğimiz üzere paket tur sözleşmesinde tüketiciler sözleşmenin kurulmasından önce, kurulması sırasında, kurulduktan sonra ve sona ermesinde olmak üzere sözleşmenin tüm aşamalarında koruma altına alınmıştır. Nitekim bu korumanın yapılması da bir zorunluluktan doğmaktadır. Zira tüketiciler sözleşmenin diğer tarafı olan satıcı/ sağlayıcıya göre daha zayıf konumda olduğundan olası mağduriyetlerin önlenmesi ve çözüme kavuşturulması için tüketici sözleşmelerinin temel ilkelerinden olan “zayıfın korunması” ilkesi çerçevesinde koruma altına alınmıştır. Söz konusu hükümlerde bir kısım eksikler mevcut olsa da genel olarak incelendiğinde oldukça yerinde ve yeterlidir.

Sonuç olarak bu çalışma da paket tur sözleşmelerinde tüketicinin hangi durumlarda ve koşullarda korunduğunu, satıcı/ sağlayıcı tarafından gerçekleşen olası ihlallere karşı tüketicin hangi haklara sahip olduğu detaylıca inceleme altına alınmaya çalışılmıştır.

KAYNAKÇA

ASLAN Yılmaz,6502 Sayılı Kanuna Göre Tüketici Hukuku,4.Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2014.

AYDOĞDU Murat& KAHVECİ Nalan, Tüketici Hukuku,1.Baskı,Adalet Yayınevi, Ankara 2021.

CEYLAN Ebru, “Paket Tur Sözleşmesiyle İlgili 6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Getirilen Düzenlemeler”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1), 2015, s. 82-109.

ÇABRİ Sezer,6502 Sayılı Kanun’a Göre Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.

GÖZÜKÜÇÜK Hilal Nur, “Paket Tur Sözleşmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2021.

KARA İlhan, Tüketici Hukuku,1.Baskı, Engin Yayınevi, Ankara 2015.

KARAKOCALI Ahmet& KURŞUN Ali Suphi, Tüketici Hukuku, 1.Baskı, Aristo Yayınevi, İstanbul 2015.

MİRHANOĞULLARI Yusuf Erdem, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Paket Tur Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2019.

SAVAŞ Süleyman, “Paket Tur Sözleşmeleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2019.

SAYIN Feyza Eren, “Paket Tur Sözleşmeleri” Türk Hukukunun Avrupa Birliği Hukukuna Uyumu Özel Hukuk, İstanbul Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2020, s. 969-989.

[1] Ebru Ceylan, “Paket Tur Sözleşmesiyle İlgili 6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Getirilen Düzenlemeler”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.1, S.1, İstanbul 2015, s. 82.

[2] Süleyman Savaş, “Paket Tur Sözleşmeleri”, Özel Hukuk Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE, Erzurum 2019, s. 16.

[3]Ceylan, s. 76.

[4] Sayın, s. 985.

[5] Murat Aydoğdu ve Nalan Kahveci, Tüketici Hukuku, 1.Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021, s.436; Feyza Eren Sayın, “Paket Tur Sözleşmeleri”, Arslan Kaya (Ed.) vd., Türk Hukukunun Avrupa Birliği Hukukuna Uyumu Özel Hukuk, İstanbul Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2020, s. 982.

[6] Hilal Nur Gözüküçük, “Paket Tur Sözleşmesi”, Özel Hukuk Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara 2019, s. 11.

[7] Savaş, s. 54.

[8] Yılmaz Aslan, Tüketici Hukuku, 4. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2014, s. 569.

[9] Sezer Çabri, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Adalet Yayınevi, Ankara 2016 s. 832.

[10]Çabri, s. 832.

[11]Gözüküçük, s. 9-10.

[12]Gözüküçük, s. 11.

[13] Aydoğdu ve Kahveci, s. 437.

[14] Arslan, s. 579.

[15] Aslan, s. 582.

[16] İlhan Kara, Tüketici Hukuku, 1.Baskı, Engin Yayınevi, Ankara 2015, s. 955.

[17] Aydoğdu ve Kahveci, s. 438.

[18]Gözüküçük, s. 22.

[19] Ahmet Karakocalı ve Ali Suphi Kurşun, Tüketici Hukuku, 1.Baskı, Arito Yayınevi, İstanbul 2015, s. 182.

[20]Kara, s. 953-954.

[21]Diğer zorunlu bilgiler:

1. Yolculuğun başlangıç ve bitiş tarihi ile yeri
2. Kullanılan ulaşım araçlarının türü ile yolculuğun sınıfı, hareket ve dönüş tarihleri, saatleri ve yerleri
3. Konaklama tarihleri de belirterek konaklamanın türü, yeri, nitelikleri, sınıfı ve bu sınıflandırma Türkiye’de uygulanandan farklı ise bu farklılığa ilişkin uyarı
4. Yemek planı
5. Yolculukta izlenecek güzergâh
6. Paket turun özelliklerine uygun olarak pasaport, vize, yaş ve sağlık şartlarına ilişkin bilgi
7. Paket turun düzenlenmesi için asgari bir katılımcı sayılısı öngörülmüşse bu sayı ve bu sayıya ulaşılamadığı takdirde katılımcıya paket turun iptalinin bildirileceği son tarih
8. 14/09/1972 tarihli ve 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununa göre düzenlenmesi zorunlu sigorta ile varsa diğer sigortalara ilişkin bilgi
9. Turist rehberliği hizmetlerine ilişkin bilgi

[22] Aslan, s. 589.

[23]Çabri, s. 838.

[24]Bu kapsamda;

1. Yolculuğun başlangıç ve bitiş tarihi ile yeri.
2. Ara konaklamaların yapılacağı tarih ve yer ile aktarma bilgileri
3. Katılımcıya yolculukta belirli bir yer tahsis edildiği hallerde bu yer hakkında ayrıntılı bilgi
4. Paket tur düzenleyicisi veya aracısının tur yerindeki temsilcisinin veya bir temsilcisi yoksa iletişime geçilebilecek yerel irtibat noktalarının adı, adresi ve iletişim bilgileri, yerel temsilcinin ve irtibat noktasının bulunmaması durumunda katılımcının paket tur düzenleyicisi veya aracısı ile en kısa sürede iletişim kurmasını sağlayacak bilgiler
5. Reşit olmayan kişilerin yabancı bir ülkeye seyahat etmesini veya orada kalmasını öngören bir sözleşme yapılmışsa, küçükle veya küçüğün kaldığı yerdeki sorumlu kişi ile doğrudan iletişim kurmayı sağlayacak bilgiler
6. İptal masraflarını ya da kaza veya hastalık halinde ülkesine geri gönderilme de dahil olmak üzere yardım masraflarını teminat altına alacak isteğe bağlı bir sigorta sözleşmesi yapılmışsa buna ilişkin bilgiler

[25] Kara, s. 957-958.

[26]Gözüküçük, s. 68.

[27] Kara, s. 960.

[28]Savaş, s. 88.

[29]Gözüküçük, s. 70.

[30]Karakocalı ve Kurşun, s. 185.

[31] Kara, s. 962.

[32] Kara, s. 962.

[33](7) Tüketicinin, sözleşmenin ifası sürecinde ortaya çıkan her türlü eksiklik nedeniyle bedelin indirilmesini talep etme hakkı vardır. Paket tur düzenleyicisinin, tur başladıktan sonra önemli bir yükümlülüğünü yerine getirmediği veya getiremeyeceği tespit edildiğinde tüketici sözleşmeden dönebilir. Bu hâllerde paket tur düzenleyicisi veya aracısının ücret talep etme hakkı sona erer. Yapılmış olan ödemelerin sözleşmeden dönüldüğü tarihten itibaren tüketiciye derhâl iade edilmesi zorunludur. Ancak paket tur düzenleyicisi o ana kadar ifa etmiş olduğu edimler için tüketiciden faydalandığı oranda uygun bir karşılık talep edebilir.

[34]MADDE 12 – (1) Katılımcı, sözleşmenin ifası sürecinde ortaya çıkan her türlü eksikliği bağımsız hizmet sağlayıcısına ya da paket tur düzenleyicisi veya aracısına derhal bildirmek zorundadır. Bu eksiklik giderilmediği takdirde katılımcının sözleşme bedelinden indirim talep etme hakkı vardır.

(2) Paket tur düzenleyicisi veya aracısının, paket tur başladıktan sonra önemli bir yükümlülüğünü yerine getirmediği veya getiremeyeceği tespit edildiğinde, paket tur düzenleyicisi veya aracısı paket turun devam etmesi için katılımcıya ilave maliyet getirmeyen eşdeğerde alternatif düzenlemeler sunar ve katılımcıya teklif edilen hizmetlerle sunulan hizmetler arasındaki farkı tazmin eder

(3) Katılımcı alternatif düzenlemeyi kabul etmeyerek sözleşmeden dönebilir. Sözleşmeden dönülmesi durumunda paket tur düzenleyicisi veya aracısının ücret talep etme hakkı sona erer ve yapılmış olan ödemeler sözleşmeden dönüldüğü tarihten itibaren katılımcıya on dört gün içinde iade edilir. Ancak paket tur düzenleyicisi veya aracısı o ana kadar ifa etmiş olduğu edimler için katılımcıdan hizmetten faydalandığı oranda uygun bir karşılık  talep edebilir.

(4) Sözleşmeden dönülmesi durumunda, paket tur düzenleyicisi veya aracısı katılımcının paket tura başladığı yere veya üzerinde anlaşılan başka bir yere ücretsiz naklini sağlamak ve zorunlu konaklama olması halinde yapılan gideri karışlamakla yükümlüdür.

[35]Yönetmelik md.4/a:

Bağımsız hizmet sağlayıcısı: Bir paket tur içerisinde yer alan hizmetlerden bir veya birkaçını paket tur düzenleyicisi veya aracısı ile yaptığı sözleşme gereği katılımcıya sunan gerçek veya tüzel kişi.

[36]Karakocalı ve Kurşun, s. 185-186.

[37] Aslan, s. 587.

[38] Kara, s. 969.

[39] Savaş, s. 102.

[40]Çabri, s. 847-848.

[41] Savaş, s. 103.

[42]Çabri, s. 847.

[43] Paket tur şirketi sürücüsünün kusursuz olmasına rağmen katılımcının taşındığı otobüsün kaza yapması ve bunun sonucunda katılımcının vefat etmesi halinde paket tur şirketinin sorumluluğunun bulunduğuna dair; Yargıtay 13. HD., T. 08/06/2021, E. 3391, K. 6158, Kaynak: https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, e.t: 10/11/2022

[44] Aydoğdu ve Kahveci, s. 442.

[45]Gözüküçük, s. 99.

[46] Aydoğdu ve Kahveci, s. 442.

[47]Karakocalı ve Kurşun, s. 188.

[48]Karakocalı ve Kurşun, s. 189.

[49] Yusuf Erdem Mirhanoğulları, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Paket Tur Sözleşmesinde Tüketicinin Korunması”, Özel Hukuk Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi SBE, İstanbul 2019, s. 83.

[50] “…Taraflar arasında düzenlenen sözleşmenin, içeriği itibariyle paket-tur sözleşmesi olduğu anlaşılmaktadır. Davacı, hizmet bedelini turun başlamasından önce ödemesine rağmen, tura katılamadığı için davalılar tarafından verilecek hizmetlerden yararlanamamıştır. Sözleşmesinin 7. maddesine göre “vize, ilgili konsolosluğun şartlarına ve geziye katılacak kişilerin sosyal, siyasal, ekonomik ve politik özellikleri bakımından şahsa sıkı sıkıya bağlı olduğundan, vize alınamaması, vize müracaatının yapılmış olmasına rağmen vize işlemlerinin ilgili konsolosluğun ağır çalışmasından vb. sebeplerden yetiştirilememesinden şirketimiz sorumlu tutulamaz. Vize alınamaması nedeniyle geziye iştirak edemeyen kişiler vize işleminin aksatıldığı veya vizenin alınmadığı iddiası ile acentadan tur ücretinin iadesi ve tazminat talebinde bulunamaz.” Paket Tur Sözleşmeleri Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesinde yer alan “Sözleşme metninde veya müstakil herhangi bir belgede tüketicinin bu Yönetmelikte yer alan haklarını kullanmaktan feragat ettiğine dair veya seyahat acentasının bu Yönetmelikten kaynaklanan yükümlülüklerini sınırlayan veya ortadan kaldıran kayıtlar geçersizdir.” düzenlemesi karşısında, vize alınmaması veya elçiliğin talebe geç cevap vermesi nedeniyle acentenin sorumluluk kabul etmeyeceğine dair sözleşmenin 7. maddesi haksız şart niteliğinde olup, bu madde nedeniyle davacının bir talepte bulunamayacağından da bahsedilemez.  Bu durum dadavacının , sözleşmede yer alan hizmetler ile sunulan hizmetler arasındaki farkı, bir başka ifade ile tura katılmaması  nedeniyle davalıların yapmadığı masrafların tazmin edilmesi hakkının bulunduğunun kabulü gerekir…” Yargıtay 13. HD., T. 18/05/2015,  E. 25789, K. 15912, Kaynak: https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, e.t: 10/11/2022

[51]Çabri, s. 853.

[52] “…Dosya kapsamında taraflar arasında geçerli paket tur sözleşmesi yapıldığı, davacının tura katılmadığı, vize işlemlerinin olumsuz sonuçlandığı uyuşmazlık konusu değildir. Yargılama sırasında alınan bilirkişi raporunda ve karar gerekçesinde davacının sözleşmeden dönme hakkını kullanırken paket tur sözleşmesi hakkında yönetmelik hükümleri ve sözleşmenin V- Vize İşlemlerinin Takibinde Tarafların Sorumlulukları başlıklı 4. maddesinde “4-Vize başvurusunun reddi, turun başlangıç tarihinden 08-15 gün önce gerçekleşirse, … bedelinin %35’ini alma hakkına sahip olup, peşin ödeme yapılmışsa bakiyesi müşteriye iade edilecek, ancak yatırmış olduğu vize harçlarını ve vize bedelini iade etmeyecektir.” şeklinde belirtilen rezervasyon iptalleri ilgili süreler konusunda herhangi bir inceleme ve değerlendirme yapılmamıştır. Mahkemece, açıklanan bu yönler üzerinde değerlendirme yapılarak sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken…” Yargıtay 13. HD., T. 25/10/2018, E. 20899, K. 10073, Kaynak: https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, e.t: 10/11/2022

[53]Çabri, s. 854.

[54]“… Davalı, Paket Tur Sözleşmeleri Hakkında Yönetmeliğin 6. ve 7. maddesine göre davalı davacının paket tura katılacağı düşüncesi ile yaptığı masraflardan sorumludur. Mahkemece davalının katılamaması nedeniyle davacı tarafından yapılmış bir masraf varsa bunun saptanması ve davalının mücbir sebep nedeniyle katılamadığı dikkate alınarak davacı tarafından yapıldığı ispatlanan masraflar dışında kalan bedelin davalıya iadesi gerekir. Dosyada davacı tarafından sunulan 03.12.2019 tarihli danışmanlık ücreti için düzenlenen fatura incelendiğinde; davacı tarafından kendince düzenlenen fatura olduğu ve davacının başkaca davalı adına yaptığı zaruri gider belgesi de ibraz edemediği görülmektedir. O halde mahkemece, davacının davalı adına yaptığı herhangi bir zaruri gider belgesi ibraz edemediği belirtilerek davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya uygun olduğundan…” Yargıtay 3. HD., T. 22/11/2021, E. 6774, K. 11815Aynı yönde; Yargıtay 13. HD., T. 14/12/2018, E. 4253, K. 12141, Kaynak: https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, e.t: 10/11/2022

[55] Kara, s. 975.

[56]“…Dosya içeriğinden turun başlangıç tarihinin 19.10.2012 olduğu ve davacı tarafından tura katılamayacağına ilişkin bildirimin davalıya 16.10.2012 tarihinde yapıldığı anlaşılmaktadır. Mahkemece, taraflar arasında 29/09/2012 tarihinde imzalanan sözleşme gereğince bu tarihten bir ay sonra düzenlenecek turdan yaklaşık on gün önce davacının babasının rahatsızlandığı, bu durumun dosyaya sunulan teşhis ve tedavi belgeleri ile sabit olduğu, tedavisi devam ederken tura katılamayacağının anlaşılması üzerine davacı tarafından davalıya turun başlamasından üç gün önce 16/10/2012 tarihinde bildirildiği, sözleşmenin esaslı unsurlarında değişiklik, paket turun iptali, sorumluluktan kurtulmaya ilişkin maddelerinde düzenlenen hükümler birlikte değerlendirildiğinde, somut olayda olduğu gibi ve mahkememizce de kabul edildiği üzere davacının babasının rahatsızlığından dolayı mücbir sebep olsa dahi tura katılamaması halinde ödenen ücretlerin zorunlu kısımlarının iade edilemeyeceğine yönelik hüküm konusunda yeterli bilgilendirilmediği ve ayıplı hizmet ifa edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de; tur çıkışına 3 gün kala rapor sunulmuş olduğundan; olayda kusur olmayan davalı tur şirketinin de mağduriyetinin önlenmesi ve hak ve menfaatlerin dengelenmesi açsından otel ve uçak rezervasyonları gibi zorunlu olarak yapılan giderlerin tespiti ve bunların tenkisi ile kalan kısmın davacıya iadesine hükmedilmesi gerekirken…” Yargıtay 13. HD., T. 19/04/2018, E. 30762, K. 4759, Kaynak: https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, e.t: 10/11/2022