Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası, Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.
Türk Medeni Kanunu’na göre, zina, hayata kast, pek kötü ve onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı veya evlilik birliğinin sarsılması sebeplerinin varlığı halinde madde 167 uyarınca diğer eş, boşanma ya da ayrılık istemli dava açabilir. Dava açılması halinde eşlerin beraber yaşamaları pek de mümkün olmayacağından dolayı hem eşlerin, hem de varsa çocukların bu süreçte hangi haklara sahip olacakları, yaşamlarını nasıl devam ettirecekleri gibi birçok konu mahkeme tarafından incelenmelidir. Zira boşanma yönünde karar alan eşlerin sırf ekonomik sebeplerden dolayı birlikte yaşamaya zorlanması kabul edilebilir bir durum değildir. Bu nedenle kanun koyucunun tarafların hak ve menfaatlerini gözetmesi sonucu söz konusu düzenleme yapılmıştır.
Tedbir nafakası, boşanma davasının açılmasıyla birlikte yoksulluğa düşecek eşe veya 18 yaşından küçük çocuk yararına kullanılmak üzere velayeti kendisine bırakılan tarafa boşanma davası kesinleşinceye kadar ödenen geçici nafaka türüdür. Bu nafaka, hakim tarafından hükmedilen ve gerekli görüldüğü hallerde dava sonucu kesinleşinceye kadar devam edebilen, tarafların boşanma sürecinde yaşam standartlarının olumsuz yönde değişmemesi açısından verilen bir nafaka türüdür. Geçici tedbir nafakası verilmesi için talepte bulunma zorunluluğu bulunmamaktadır. Yani taraflar bu konuda talepte bulunmasalar bile hakim resen tedbir nafakası kararı verebilir. Ancak uygulamada tarafların avukatları vasıtasıyla talep ettiği görülür. Kural olarak tedbir nafakası davanın başından itibaren karar kesinleşinceye kadar hüküm altına alınacaktır. Yargılama neticesinde eş lehine verilen nafaka yoksulluk nafakasına dönüşür.
Geçici Tedbir Nafakası
Geçici tedbir nafakasının boşanma veya ayrılık davasına bakmakta olan mahkemeden istenmesi esastır. Çünkü boşanma veya ayrılık davası açıldıktan sonra gerekli bütün tedbirleri alma görevi artık görevli mahkemeye düşmektedir. Bazen başka mahkemelerden de geçici tedbir nafakası talepli başvurularda bulunulduğu görülse de böyle bir durumla karşı karşıya kalınması halinde söz konusu dosyanın boşanma davası ile birleştirilmesi gerekmektedir.
Yine geçici tedbir nafakasına karar verilebilmesi için tarafların kusurlu olup olmamalarının önemi bulunmamaktadır. Yani kusur geçici tedbir nafakası açısından bir kriter değildir. Eşler, boşanmada tam kusurlu olsalar bile ekonomik açıdan durum bunu gerektiriyorsa geçici tedbir nafakasına hak kazanabileceklerdir. Tedbir nafakasına Türk lirası olarak hükmedilir. Ancak taraflar arasında anlaşma varsa yabancı para olarak da ödenmesine karar verilebilir.
Tarafların sosyal ve ekonomik durumlarının değişmesi halinde TMK 200. maddesi gereğince ve eşlerden birinin talebi üzerine hâkim tedbir nafakasının arttırılıp, azaltılmasına veya tamamen ortadan kaldırılmasına karar verebilecektir.
Nafaka Miktarı
Uygulamada genellikle boşanacak olan eşlerin en çok merak ettiği konulardan birisi nafaka miktarının ne kadar olacağıdır. Vatandaşların avukatlarına sıklıkla sorduğu bu sorunun cevabını net bir şekilde cevaplamak mümkün olmasa da bu durumda tarafların sosyal ve ekonomik durumları göz önünde bulundurularak hakim tarafından hakkaniyete uygun bir nafaka takdir edileceği aşikardır. Ancak belirtmek gerekir ki nafaka miktarı belirlenirken hakim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır, ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Örnek vermek gerekirse kişi, 1000-TL tedbir nafakası talep etmişse hakim 1500-TL tedbir nafakasına karar veremez. İstek aşılarak karar verilmesi bozma sebebi olarak kabul edilecektir. Bu nedenle nafaka talep edecek olan kişilerin avukatları vasıtasıyla talep edilecek nafaka miktarını belirlemesi gerekir.
Eşlerden biri hem kendisi için hem de ortak çocukları için tedbir nafakası isteyebilir. Hakim tedbir nafakası hakkında karar verirken eşlerin sosyal ve ekonomik durumlarını inceler. Tanık dinlenmesine, polis araştırmasına karar verebilir.
- Eşlerin gelirleri,
- maaşları,
- kira ödemeleri,
- eğitim öğretim masrafları,
- yeme içme masrafları,
- seyahat ve diğer ihtiyaçları nelerdir?
- Gayrimenkulleri veya üzerlerine kayıtlı araçları bulunmakta mıdır?
Bütün bunlar hakimin gözeteceği noktalardan bazılarıdır.
Maddi durumu yerinde olan eş, kendisi için tedbir nafakası talep edemez. Ancak birlikte yaşadığı ortak çocuklar için tedbir nafakası isteyebilir. Bu nafakanın miktarını hakim takdir eder. Tedbir nafakasına genelde boşanma davası açıldıktan bir süre sonra talep üzerine karar verilir. Ancak mahkeme talep olmasa dahi ailenin geçimi için tedbir nafakası hakkında karar verebilir. Tedbir nafakasının başlangıç tarihi davanın açıldığı tarih olup kararın verildiği tarih değildir. Ayrıca tedbir nafakası aylık ve peşin ödenmesine karar verilir. Ayrıca eşlerden biri ortak çocuklara bakıyor ise diğer eşin tedbir nafakası ödemesine karar verilir. Ortak çocuk reşit olduğu tarihe kadar tedbir nafakasına karar verilir. Ancak ortak çocuk okuyorsa reşit olsa bile mezun olduğu tarihe kadar tedbir nafakası devam eder.
Tedbir nafakası kararına rağmen ödemeler düzenli ve tam olarak yapılmazsa, icra dairesine mahkemenin onayladığı ara karar sunularak borçlu aleyhine nafaka icra takibi başlatılabilmektedir. Bu süreçte, doğru yasal prosedürlerin ve sürelerin takip edilmesi önemlidir. Tedbir nafakası alacaklısı, boşanma avukatının yardımıyla icra takibi sürecini daha etkili bir şekilde yönetebilir ve haklarını koruyabilir.
Belirlenen nafakanın ödenmemesi durumunda başlatılması kararlaştırılan icra takibine, nafaka yükümlüsü olan kişi itiraz etme hakkına sahiptir. Nafakaya hükmedilen eş, kendi adına başlatılan icra takibine bağlı olan ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün süre boyunca itiraz edebilir ve yaptığı itiraz ile söz konusu icranın takibi durur.
Bu takibi itiraz ile durduran nafakanın yükümlüsüne karşılık olarak nafaka alacağı olan, itirazı kaldırma davası ya da itiraz iptal davası açma hakkına sahiptir. Nafakayı alacak olan kişinin itirazın kaldırılması adına dava açması için, itirazın tebliğ edildiği günden başlamak üzere 180 gün süresi vardır ve bu davayı açmak için İcra Hukuk Mahkemesine başvurması gerekmektedir. Diğer açtığı itirazın iptali davası için ise verilen süre 1 senedir.
İlgili Yargıtay Kararı
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2013/2013 E. – 2013/3039 K. sayılı kararı
“Ayrı yaşamakta haklı olan tarafın geliri daha fazla olsa dahi, bu durum lehine tedbir nafakasına hükmedilmesine engel olmaz. Tarafın, ayrı yaşamakta haklı olması tedbir nafakasına hükmedilmesi için yeterlidir.
Davacı kadının belirli bir gelirinin bulunması gelirinin davalı kocadan daha çok olması, davalı kocanın gelirinin davacı kadından az olması tedbir nafakası bağlanmasına engel olmaz. Zira evlilik birliğinin ortak giderleri olan kira, elektrik, yakıt, su vs. giderlere davalı eş koca katılmak zorundadır. Kadının gelirinin bulunması kocayı bu ortak giderlere katılmaktan kurtarmaz. Kadının geliri nafaka miktarının takdirinde nazara alınır. Hakim eşlerin birlikte yaşarken sürdürdükleri hayat seviyelerinin ayrı yaşamaları halinde de korumaları gerektiğini gözetmelidir. Somut olayda yukarıda açıklanan ilke ve esaslar ve tüm dosya kapsamına göre, davalının evlilik birliğinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi ve davacıyı dövmesi nedeniyle davacı ayrı yaşamak zorunda kaldığı sabittir. Davacı ayrı yaşamakta haklıdır. Ayrı yaşamakta hakkı olan davacı (kadın) eş için hakkaniyete uygun bir miktarda tedbir nafakasına hükmolunması gerekirken yanılgılı değerlendirme sonucunda davacı kadın yönünden tedbir nafakası talebinin reddedilmesi doğru görülmemiş..”
25.10.2018 Tarihli 2-1891/ 1577 Sayılı Yargıtay Hukuk Genel Kurul Kararı
…erkeğin gelirinin bulunmaması, kadının çalışıyor olması veya kusur durumu kadın yararına tedbir nafakasına hükmedilmesine engel teşkil eden vakıalar değildir.
Evlilik Birliğinde Edinilmiş Mal Kavramı
